Era IA pòt crear art?

Eth 1953 Roald Dahl publiquèc “The Great Automatic Grammatizator“, ua istòria sus un enginhèr que volie èster escrivan en er anonimat. Londeman de completar eth bastiment dera mashina de calcul mès rapida deth mon, s’encuedèc qu’era gramatica anglesa se regís per nòrmes quasi matematiques. Atau, bastic ua mashina d’escríuer de ficcion capabla de generar ua istòria cuerta de cinc mil paraules en trenta segons… Ua novèlla trigue solament quinze menutes e sonque cau qu’era persona manipule ues nanses e pedaus, coma se condusisse un coche o toquèsse un òrgue, a fin de regular eth nivèu d’umor e eth ton der escrit . Es novèlles que ne resultèren siguessen tan populares, qu’en un an era mitat des òbres de ficcion publicades en anglés, sigueren producte d’aguesta invencion.

Aué, i a quauquarren en art que mos hèsque a pensar que non se pòt hèr a crear pitjant un boton, coma ena imaginacion de Dahl? Ara madeish, era ficcion generada per grani modèls de lenguatge coma ChatGPT ei patetica, mès segurament aguesti programes melhoraràn plan lèu. Com pòden èster de boni? Melhor qu’es umans? E en encastre dera pentura o deth cinèma?

Qué ei entà tu er art? Non ei pas facil de definir, vertat? En tot simplificà’c e en tot hèr-ne ua generalizacion apoiridíem díder qu’er art ei eth resultat de fòrça eleccions , e açò apoiridie explicar-se facilament s’utilizam era escritura de ficcion coma exemple: quan escriuem ficcion, èm, conscientment o inconscientment, en tot escuélher quasi totes es paraules qu’escriuem. S’encara ac simplificam mès, podem imaginar qu’ua istòria cuerta d’ues mil paraules seguís quauquarren dera orde d’apruprètz mil opcions, e quan dam ua indicacion a ua intelligéncia artificiau generativa, hèm fòrça pòques eleccions: se proporcionam ua indicacion de cent paraules, auem hèt ues cent opcions.

Açò vò díder que s’ua I.A. genère ua istòria d’uns mil mots basadi en aquerò que li as indicat, li cau aumplir totes es opcions que non as hèt ne as indicat, e entà hè’c i a diferentes manères: ua d’eres, ei hèr era mejana des eleccions qu’an hèt d’auti escrivans, tau coma represente eth tèxte trobat en Internet, e aguesta mejana equivau as opcions mèns interessantes e mès mediocres possibles, per açò eth tèxte que genère era I.A. ei, soent, insípid e sense gràcia.

Ua auta manèra ei indicar en programa que imiti un estil, emulant es eleccions qu’a hèt un escrivan en concrèt, mès açò genère ua istòria fòrça derivada…

💡 En cap des dus casi se cree art interessant.

Fixem-mos ara en cas der art visuau: ei cèrt qu’ei mès malaisit quantificar es eleccions que pòt hèr un pintor, per exemple, mès fixa-te qu’es pentures reaus pòrten era mèrca d’un gran nombre de decisions. Quan li demanam a un programa que convertís tèxte a imatge coma dall-e, podem dar ua indicacion dera sòrta “Un cavalièr damb armadura que lute contra un dragon que escup huec” e deishar qu’eth programa hèsque era rèsta.

🧠 Era version actuau de dall-e accèpte indicacions d’enquia quate mil caractèrs, ei a díder, centenats de paraules, mès non son sufisentes entà descríuer toti es detalhs d’ua scèna.

Era majoria des opcions dera imatge en tot resultar se les cau préner eth prèst de pentures similares amassades en linha, e era imatge se pòt representar de forma exquisida, òc, mès era persona qu’introdusís es indicacions non pòt reclamar-ne era autoria.

I a qu’imagine qu’es generadors d’imatges acabaràn en tot afectar era cultura visuau dera madeisha manèra qu’ac hec ena fotografia, mès acceptar qu’era fotografia ei similara ara I.A. generativa non pòt hèr-se de manèra tan rapida: quan se desvolopèc era fotografia arrés deuie imaginar-se que serie un mejan artistic pr’amor que non ère evident que i auesse opcions entà préner: sonque calie configurar era camèra e començar era exposicion. Damb eth temps, era gent s’encuedèc que i auie fòrça causes que se podien hèr damb es camèras, e er art rau justament en açò: enes fòrçes opcions que hè un fotògraf.

💡 D’acòrd, non ei simple èster conscienti de quines son es opcions, mès quan comparam es fòtos d’un aficionat damb es d’un professionau, podem veir que i a bèra diferéncia.

🧠 E d’ací era qüestion: i a ua oportunitat similara entà hèr un gran nombre d’opcions mejançant un generador de tèxte a imatge?

Segurament non. Un artista, tant se trabalhe digitalment coma damb pentura, pren implícitament fòrça mès decisions pendent eth procès de realizacion d’ua pentura des qu’encastrarie en un messatge de tèxte de quauqui centenats de paraules.

Eth director de cinèma Bennett Miller a utilizat dall-e entà generar ues imatges fòrça estonants que s’an exposat ara galaria Gagosian. Entà crear-les, creèc instruccions de tèxte detalhat e dempús demanèc a dall-e que revisèsse e manipulèsse es imatges generades un còp e ua aute, en tot generar mès de cent mil imatges entà arribar enes vint imatges dera exposicion . Mès a dit que non a pogut obtier resultats comparables en lançament posterior de dall-e , possiblament pr’amor que Miller utilizave dall-e entà quauquarren qu’aguest programa non preten hèr, ei a díder, ei coma se pirategés Microsoft Paint pr’amor que se comportèsse com Adobe Photoshop, mès tan bon punt se publiquèc ua naua version de Paint, es sòns hacks deishèren de foncionar.

Probablament, OpenAI non sajèc crear un producte entà servir a usatgèrs coma Miller, pr’amor qu’un producte que requerís qu’un usatgèr trabalhe pendent mesi entà crear ua imatge non ei atractiu entà un public ample, ei a díder, era enterpresa vò aufrir un producte que genère imatges damb un minim esfòrç.

☝🏻 Parièr succedís damb un escrivan qu’utilize era I.A. tà escríuer un bon roman, e ei qu’eth problèma dera I.A. generativa ei qu’aguesti programes genèren fòrça mès de çò que i metes, e açò ei çò qu’empedís, justament, que siguen estruments efectius entàs artistes.

Enterpreses promotores dera I.A. com Adobe afirmen que desacadiaràn era creativitat, ei a díder, diden qu’er art pòt èster tota inspiracion e non transpiracion, mès aguesti dus concèptes non pòden separar-se facilament, pr’amor qu’er art requerís préner decisions a toti es escalèrs, e es innombrables eleccions a petit escalèr hètes pendent era implementacion son tan importantes entath producte finau coma es pòques eleccions a gran escala realizades pendent era concepcion. Ei un error comparar “a gran escala” damb “important” quan se tracte des eleccions que se fan ara ora de crear art; era interrelacion entre era grana e eth petit escalèr ei a on rau er art!

Creir qu’era inspiracion supère tota era rèsta ei signau que quauquarrés non ei familiarizat damb eth mejan, e açò ei cèrt encara qu’er objectiu d’un sigue crear divertiment en lòc d’art. Soent se sosestime er esfòrç de besonh entà esvagar: ua novèlla de thriller pòt non èster ara nautor dera ideau de libre de Kafka – ua “pigassa entara mar glaçar qu’auem laguens” -, mès encara pòt èster tan finament elaborada coma un relòtge soís. E un thriller eficaç ei mès qu’era sua premissa o eth sòn teishum, e per açò podem dobtar que pogam substituïr cada frasa d’un thriller per ua que sigue semanticament equivalenta e qu’era novèlla en tot resultar sigue tan esvagada. Açò vò díder qu’es sues frases, e es opcions a petit escalèr que representen, ajuden a determinar era eficacitat deth thriller.

Podem automatizar es escrits que non an era expectativa d’includir milèrs d’opcions? Qualsevolh escrit que sigue que merite era tua atencion coma lector, ei frut der esfòrç de qui l’a escrit. Er esfòrç pendent eth procès d’escritura non garantís que valgue era pena liéger eth producte finau, mès sense eth non se pòt hèr un trabalh que valgue era pena. Eth tipe d’atencion que prestes en liéger un corrèu electronic personau ei diferent deth que prestes quan liegeràs un informe comerciau, mès en ambdús casi sonque se garantís quan er escrivan i pense un shinhau.

Pendent es Jòcs Olimpics de París Google emetec ua anóncia de Gemini, eth competitor deth GPT-4 de OpenAI. En aguesta anóncia se mòstre un pair en tot utilizar Gemini entà redigir ua carta coma fan, qu’era sua hilha enviarà a un atlèta olimpic qu’era inspire. Google retirèc era anóncia dempús dera reaccion generalisada des espectadors: arrés demore qu’era carta de fan d’un mainatge a un esportista sigue extraordinària : s’era joena auesse escrit era carta era madeisha, probablament aurie estat indistingible de fòrça d’autes: era importància dera carta d’un mainatge, tant entath mainatge que la escriu coma entad esportista que la arrecep, ven d’èster sincèra mès que non pas d’èster eloqüent.

Guairi còps auem enviat cartes de felicitacion crompada ena botiga, en tot saber qu’eth destinatari aurà clar que non auem escrit nosates es paraules dera dedicatòria? Eth programaire Simon Willison a descrit era formacion entà grani modèls de lenguatge coma un “blanqueg de sòs entà donades damb drets d’autor“, ua manèra utila de pensar ar atractiu dera I.A. generativa.

Ei fòrça facil arténher que ChatGPT emete ua sèria de paraules coma “Sò content de veder-te“. I a fòrça causes que non comprenem dessús coma foncionen es grani modèls d’idiòma, mès ua causa que ne podem èster segurs ei que ChatGPT non ei content de veder-te. Un gosset pòt comunicar qu’ei content de veder-te, e un mainatge prelingüistic tanben, maugrat que toti dus non an era capacitat d’utilizar paraules. ChatGPT Non en tot èster arren e non desire arren, e aguesta fauta d’intencion ei era arrason que ChatGPT non utilize entà eth reaument eth lenguatge: çò que hè qu’es paraules “m’alegre de veder-te” siguen un enonciat lingüistic non ei qu’era sequéncia de fiches de tèxte que la compausen sigatz plan formada, çò que lo convertís en un enonciat lingüistica ei era intencion de comunicar quauquarren.

Auem era temptacion de projectar aguestes experiéncies en un gran modèl de lenguatge quan emet frases coerentes, mès hè’c ei a quèir en mimetisme: ei eth madeish fenomèn que quan es parpalhòles desvolòpen granes taques escures as ales que pòden enganhar es audèths en tot hèr-les a pensar que son predadori damb uelhs grani. I a un contèxt qu’es taques escures son sufisentes. Ei mèns probable qu’es audèths mingen ua parpalhòla que n’age, e ara parpalhòla non li impòrte reaument per qué no’e la minge, cada viatge qu’arribe en víuer. Mès i a ua grana diferéncia entre ua parpalhòla e un predador que supause ua menaça entà un audèth.

Era lingüista Emily M. Bender soslinhe qu’es professors non demanen as estudiants qu’escriuen assagi pr’amor qu’eth mon a de besonh mès assagi d’estudiants: er objectiu d’escríuer assagi ei enfortir es abiletats de pensament critic des estudiants . Dera madeisha manèra qu’eth suslhèuament de pesi ei util, independentament der espòrt que practique er esportista, era escritura d’assaigs desvolòpe es abiletats de besonh entà quin trabalh que sigue qu’obtierà un estudiant universitari.

Er informatic François Chollet a prepausat era distincion següenta: era abiletat ei eth bon rendiment que se hè en un prètzhèt, deth temps qu’era intelligéncia ei era eficiéncia qu’aquerís damb eth naues abiletats, e açò rebat fòrça plan es nòstes intuïcions sus es èssers umans, pr’amor qu’era majoria dera gent pòt apréner ua naua abiletat s’i a pro practica, mès coma mès rapid era aquerís era persona, mès intelligenta pensam qu’ei . Çò qu’ei interessant d’aguesta definicion ei que, a diferéncia des tèsts deth quocient intellectuau, tanben ei aplicable a entitats non umanes: quan un gosset apren un nau truc rapidament, ac consideram un signe d’intelligéncia.

Eth 2019 uns investigadors heren ua experiéncia qu’ensenhèren a condusir as arrats . Meteren es arrats en petiti recipients de plastic damb tres barres de hilherro de còder. Quan es ratolins metien es sues pautes en ua d’aguestes barres, eth contienedor auançaue, viraue ara quèrra o viraue ara dreta. Es arrats poderen veir un plat de minjar ar aute costat dera sala e sagèren qu’es sòns veïculs anèssen cap a eth. Es investigadors entrenèren contunhadament es arrats pendent cinc menutes e dempús de 24 sessions de practica, es arrats ja sabien condusir. Vint-e-quate sessions sigueren sufisentes entà dominar un prètzhèt que, probablament, cap arrat s’auie trobat abans ena istòria evolutiva dera espècia. Ei ua bona demostracion d’intelligéncia, vertat?

AlphaZero ei un programa desvolopat per DeepMind de Google, e jògue as escacs melhor que quin jogador uman que sigue, mès pendent eth sòn entrenament joguèc quaranta quate milions de partides, fòrça mès deth que quin uman que sigue pòt jogar en tota era vida. Pr’amor que pogue dominar un jòc nau, li calerà someter-se a ua quantitat egalaments enòrma d’entrenament. Segons era definicion de Chollet, programes coma AlphaZero son extrèmament qualificadi, mès non son mès intelligenti pr’amor que non son eficienti entà aquerir naues abiletats . Actuaument, ei impossible escríuer un programa informatic capable d’apréner sense un prètzhèt simple en solament vint-e-quate pròves, s’eth programaire non li proporcione informacion prèviaments sus eth prètzhèt.

Es coches autonòms entrenadi es milions de quilomètres de conduccion encara aué pòden tustarrar contra un camion qu’a eth remolc bolcat, e açò ei pr’amor qu’aguestes causes non se tròben abituaument as sues donades d’entrenament, deth temps qu’es umans que prenen era sua prumèra classa de conduccion saberàn arturar-se. Mès qu’era nòsta capacitat de resòlver equacions algebraiques, era nòsta capacitat de hèr tèsta a situacions desconeishudes ei ua part fonamentau de per qué consideram qu’es umans èm intelligenti. Es ordenadors non poderàn substituïr es umans enquia que non aquerisquen aguest tipe de competéncia.

Bères persones an defenut es grani modèls lingüistics en tot díder qu’era majoria deth que diden o escriuen es èssers umans non ei mès que mès originau. E açò ei cèrt, mès tanben ei irrelheuant. Quan quauquarrés te ditz “ac senti”, non impòrte que d’autes persones agen dit perdon en passat, non impòrte que “ac senti” sigatz ua cadea de tèxte que estadísticament non ei remercable. Se quauquarrés ei sincèr, era sua desculpa ei preciosa e significativa, maugrat que prèviament s’an prononciat desculpes. Dera madeisha manèra, quan dides a quauquarrés qu’ès content de veder-lo, ditz quauquarren significativa, encara que non age “novetat”.

E per çò qu’ei der art: tant se crees ua novèlla, un quadre o ua pellicula, ei comprometut en un acte de comunicacion entre tu e eth tòn public. Çò que crees non li cau èster entièrament diferent de totes es òbres d’art anterior dera istòria dera umanitat entà èster preciós: eth hèt que sigues tu qual ac digue, eth hèt que derive dera tua experiéncia vitau unica e arribe en un moment concrèt dera vida de qui ve era tua òbra, ei çò que la hè naua.

Toti èm productes de çò que mos a vengut abans, mès ei en tot víuer era nòsta vida en interaccion damb es auti que dam sentit en mon. Açò ei ua causa qu’un algorisme de autocompletar jamès non pòt hèr e non dèishes qu’arrés te digue eth contrari.

📎 Urrutia, M. [Maurici]. (2024, 03 setembre). Era IA pòt crear art?. PsicoPop. https://www.psicopop.top/oc/la-ia-pot-crear-art/

📖 Referéncies: