Bon dia Joan,

Benvengut!

Donques era vertat ei qu'as arrason: normauments es aranesi càmbien de lengua damb fòrça facilititat. Coma es catalans? Donques didiria que non. Perqué ? Jo apuntaria dues causes:

a) eri se conèishen toti (non ei ua exageracion, ena Val i a pòca gent, e sonque ua part -no gaire grana-parle aranés d'abitud). Jo è trapat ua estrategia: cau  desbrembar-se des dimenjades e vacances, e quan vas tath supermercat, cau escotar, e jamès parlar... Alavetz poderàs enténer era gent que parle en aranés e sajar d'ahíger beth comentari.... En generau, quan eri te vien, saben que tu non ès aranés e te parlen en castelhan. E a viatges, tu pòs parlar en aranés e eri te responen en castelhan (o catalan, se saben que tu vies de Catalunya). A jo, m'a passat ena recepcion deth Conselh, jo preguntaua en aranés e era me responie en catalan. 

b) ua part des persones que parlen aranés ena vida vidanta, non an estudiat jamès er aranés. Son gent grana, era màger part, e pensen que er aranés ei era "lengua de casa". Non acaben de compréner qu'era escòla siga en aranés... Beri uns an ua sensacion d'incomoditat quan era gent de dehòra (nosati) sajam de parlar era "sua" lengua. Pensi que se senten insegurs, te diden "tu ne sabes mès que non jo", (baisha autoestima lingüistica (??), e passats uns minuts te poden corregir ço qu'acabes de díder. Aguest perfil de persones non accepte era autoritat der IEA, non reconèish er "estàndard" aranés e tostemp defenen era sua varianta d'aranés... E, a viatges, te diden: "Acò que vos ensenhen non ei aranés". Aquesta sensacion tanben l'an respècte der aranés que s'ensenhe ena escòla.

E es joeni? Aqueri qu'an estudiat (tanben) en aranés? Jo dideria que i a ua part (30-40 ans) qu'an ua vision diferenta (tanben ei vertat qu'an gessut dera Val entà estudiar en Lleida o Barcelona,etc.) que, se torne, parle en aranés damb normalitat, mès soent an de cambiar de lengua en sòn lòc de trabalh (era màger part en sector toristic). Es mès joeni, qu'an estudiat er aranés, mès era lengua de casa non ei er aranés non parlen en aranés. An era idia qu'er aranés ei ua lengua "mòrta", o qu'ei en tren de morir, e parlen en castelhan era mager part deth temps. ES adolescents, quan gèssen de classa (e diden qu'ena classa tanben), parlen en castelha. TOSTEMP. 

E era mainadèra? Donques... Castelhan, castelhan, castelhan,... 

Coma pòs veir ei "eth mèn tema"... Desencusa era extension.

Ua abraçada